Sosyal Öğrenme

 

Sosyal öğrenme teorisine göre, insan kendi tecrübelerinden değil, başkalarının bilgi ve tacrübelerinden faydalanarak, onları taklit ederek öğrenir. Konuşmada, cinsiyet rollerinde, giyinmede, yemede-içmede ve başka birçok konuda örnek kişi ve davranışlar taklit edilir. Bu taklitlerde ödül ve ceza önemli rol oynar. Bu tür öğrenmeye "modelleme yoluyla öğrenme" (sosyal öğrenme) denir. Çocuklar davranışları, başkalarının davranışlarını taklit ederek yani modelleyerek içselleştirirler. Özellikle ahlâk ve disiplin öğretimi ile beceri öğretmede bu teorinin ilkelerinden faydalanılır.

Sosyal öğrenme kavramı ilk defa 1947 yılında Julian Rotter tarafından kullanılmıştır. Albert Bandura ise Sosyal Öğrenme Teorisinin öncüsü ve yaratıcısıdır. Bandura'ya göre çevre insan davranışlarını etkilediği gibi insan davranışları da çevreyi etkiler. Bu ilkeyi Bandura "geridönüşlü/karşılıklı belirleyicilik" olarak adlandırdı. Yani hem çevre hem birey birbirlerini etkilemektedirler. Daha sonra Bandura bi ikili ilişkiye bir üçüncüsünü de ekledi. Yani kişiliği oluşturan faktörleri çevre, davranış ve kişinin psikolojik süreçleri olarak görmeye başladı. Bu psikolojik süreçler imajları ve dili kullanmamızı belirler. Bu noktadan sonra Bandura'nın Sosyal Öğrenme Teoirisi oluştu. Bandura'ya göre "modelden öğrenme" kavramı aşağıdaki basamakları içerir:

1. Dikkat

Bilindiği gibi öğrenmede dikkat önemli bir yer tutar. Modelin özellikleri dikkatimizi etkiler. Örneğin model ilgi çekici ise, dramatik ya da çok etkileyici ise, model bize benziyorsa ya da çok prestijli birini yansıtıyorsa bütün bunlar bizim dikkatimizi toplamamızı sağlar.

2. Hatırlama - akılda tutma

Burada dil ve imajlar (görselleştirme) işin içine karışır. Modelde izlediklerimizi sözel tanımlar ya da görsel imajlar olarak saklarız. Bunları saklama ve sonradan ortaya çıkarma süreçlerine dikkat edilmelidir.

3. Yeniden üretme

Bu önceden izlediğimiz davranışları kendi kendimize yapabilmemiz demektir. Sadece izleyerek her şeyi yapamayız. Ancak bazı şeyleri yapabilmek için kendimizi yapıyor gibi hayal etmemiz işe yarar.

4. Motivasyon

Burada önemli olan repertuarımıza girmiş bulunan davranışları sergilemek isteyip istemeyeceğimizdir. Zorla size hiç kimse hiçbir şey yaptıramaz. istemek önemlidir. Bu motivasyonun sebebi çok çeşitli olabilir.

5. Kendi davranışlarını yönetebilme

Burada kendi davranışlarını inceleme, standartlara göre değerlendirme ve ödül ya da cezalandırma söz konusu olur.

Attığınız her adımla model oluyorsunuz unutmayın.

Sevgiler,

Gülçin KARADENİZ