Okul Başarısızlığının Nedenleri

        

Öğrencinin başarısızlığını olumlu hale getirebilmek ve öğrenciyi daha başarılı kılabilmek için öncelikle başarısızlığın nedenlerini belirlemeye çalışmak gerekir. Okul başarısızlığında rol oynayan faktörlerden bazıları;

 

Düşük Motivasyon

Öğrencinin akademik potansiyelini kullanabilmesi için çalışmaya teşvik edilmesi gerekir. Başarılı olan öğrenci, öğrenmeye ilgi duymakta, aldığı yüksek notlar ona haz vermektedir. Buna karşılık, zihinsel değerler veya akademik amaçlara yönlendirilmemiş öğrenci, okulda kendini gerçekleştirme motivasyonu düşük olmakta yada hiç bulunmamaktadır. Bu grup, çoğunlukla sınıf geçmelerini sağlayacak kadar bir çabayı yeterli, daha fazlasını ise gereksiz görmektedir. Tipik olarak okulu sevmemekte ve başarıdan herhangi bir iç doyum veya dış ödül beklememektedir (Yavuzer, 2003:190).

 

Ailenin Etkisi

Öğrencinin aile içindeki yeri ve onunla kurulan iletişim biçimi düşük okul başarısını etkileyen önemli bir faktördür. Eğitimsel süreçlere değer veren ve öğretmenin çabasına saygı besleyen ebeveynler olumlu tutumları desteklemekte, öğretmene saygısı olmayan veya uzun bir eğitim görmemiş olmalarına rağmen yaşamda başarılı oldukları konusunda övünen aileler, genellikle olumsuz etkide bulunmaktadırlar. Benzer şekilde, eğitimin önemli olduğunu söyleyen, ancak buna karşın, okuma ve öğrenmeye kişisel ilgi göstermeyen ebeveynler de, öğrencinin okula duyduğu veya duyacağı ilgiye engel olmaktadır (Yavuzer, 2003a:192). Aile içi iletişim sıkıntısı yaşayan öğrenci, sorunlu bir öğrencidir. Kendini ifade etme imkanı bulamamakta, aile sorunlarına, kavgalara şahit olmaktadır. Aklını meşgul eden soruları sormayıp cevap alamamaktadır. Bu ortamda bulunan bir öğrencinin okuldaki başarısızlığı normal bir sonuçtur. Anne babaların genellikle çocuklarına karşı daha anlayışlı, işbirliğine yatkın, iletişim becerileri yüksek, demokratik ve sorumlu bireyler olmaları beklenir. Çocuklarını daha çok paylaşmaları, onlara daha fazla zaman ayırmaları, sevgi ve kabul duygularını onlara hissettirmeleri istenir. Çünkü bu yapılmadığı taktirde çocuk mutsuz olacaktır (Çetinkaya, 2004:89). Özellikle çocuklarıyla ilgilenmeyen gevşek ailelerde ve tam tersine otoriter ve aşırı baskıcı olan aile çocuklarında bu mutsuzluğu görmek mümkündür. Yine özellikle, anne yada babadan birinin devamlı ilgisizliği çocuğun okul başarısını olumsuz kılan faktörlerden biridir. Çocuk aileyi bir bütün olarak düşünür. Her ikisi de yanında olmalı ve ona sıcak bir yuva ve destek duyguları vermelidirler. Yapılan araştırmalar, evdeki eğitimsel uyarı azlığı ve ailenin okul başarısızlığına karşı gösterdiği ilginin yetersizliği ile okul başarısı sorunları arasında doğrudan bir ilişkinin varlığını göstermiştir. Orta ve üst sınıftan aileler, okulu, sosyal ve psikolojik açıdan yaşama hazırlayıcı bir yol olarak görmekte ve çocuklarının okul faaliyetlerini yakından izleyip, onlarla okul konusunda tartışmalara girmekte ve akademik başarıyı ödüllendirmektedirler. Buna karşılık, alt sosyal gruptan gelen ebeveynler, okulu kendine yabancı bir kurum olarak görmekte ve çocuğunun okula devamını yasal bir zorunluluk olarak düşünmektedir (Yavuzer, 2003a:192).

 

Kardeş Kıskançlığı ve Mukayesesi

Çocukları arasında bir yarış başlatmak amacında olan ve bu sayede daha başarılı olacaklarını düşünen anne-babalar, sürekli olarak çocukları arasında bir mukayese yaparlar ve çocuklarının birini bir diğerinden üstün kılarlar. Bu şekilde, amaçları zayıf olan tarafı kamçılamak ve daha çok çalışmasını sağlamaktır. Aslında, yetişkin insanlar gibi, hiçbir çocuk da kendisinin, kim olursa olsun bir başkasıyla mukayese edilmesinden hoşlanmaz. Bu yapıldığı sürece içsel bir rahatsızlık duyar, psikolojik bir gerilim yaşar. Ailenin mukayeseci tavırları nedeniyle, hem ailesine hem de kardeşine karşı olumsuz düşünce ve tavırlar geliştiren çocuk, potansiyelinin altında bir çalışma ve başarı sergileyebilir. Ailenin mukayeseci tavırları devam ettiği sürece, çocuktaki olumsuz davranışlar da artarak sürecektir (Çetinkaya, 2004: 90).

 

Okulun, Öğretmenin ve Sınıf Arkadaşlarının Etkisi

Orta sınıftan gelen öğrencinin okul ve çevresi birbiriyle çok benzerlikler gösterir, özellikle de değer sistemi ve dilin kullanılışı açısından. Yetersiz çevre koşullarında gelen öğrenciler için ise, okul ve aile yaşantıları arasındaki farklılıklar, onları öğrenme sürecinden uzaklaştıran faktörlerdir. Evde edindikleri düşünme ve davranış biçimleri, okulun değer ve ödül sisteminde farklılık gösterdiği ölçüde başarı yolunda yönlendirme olasılığı azalmaktadır (Yavuzer, 2003a:196). Okulun başarısında önemli olan bir faktör de öğretmendir. Öğretmenin eğitim öğretime başlamadan önce yapması gereken bir iş vardır. Okul ve öğretmen korkusunu ortadan kaldırmaktır. Öğretmenler, okulun ilk günlerini, bu yanlış edinimleri ortadan kaldırmak ve öğrenciyle başta ve pürüzsüz bir iletişim kurmak için kullanmalıdırlar. Öğretmen ve okulla ilgili olarak öğrencinin aklını meşgul eden yanlış edinimleri giderme çabası giderilmediği taktirde, öğrencide istenilen verimin alınması güçleşir (Çetinkaya, 2004:90, 91). Öğretmen, öğrencileri övüp ödüllendirdiği ölçüde, öğrencilerde başarılı olmak için daha çok performans gösterme isteği doğmaktadır. Öğrenciyi öğretmenin kabul ettiği gibi, diğer sınıf arkadaşlarının da kabul etmesi önemlidir. Öğretmen, öğrencilerin tümünün birbirlerini kabul etmelerini sağlamak amaçlı grup faaliyetlerine yer vermeli ve yaptırılacak etkinliklerle öğrencilerdeki olası sorunu en aza indirmeye çalışmalıdır. Bu faaliyetlerin okulun ilk günlerinde yapılmış olması, sınıfın başarısını arttıracağı gibi, öğretmenin başarısını da tepe noktalara çıkaracaktır (Çetinkaya, 2004:  91).

 

Maddi Olanakların Sınırlı Olması

Okul için gerekli araç-gereçlerin eksikliği, yetersiz beslenme, kalabalık sınıflarda ders görmek, evde ders çalışmaya müsait sağlıklı bir ortamın bulunmayışı ve ekonomik yetersizliklerden dolayı bir işte çalışmak zorunda kalmak öğrencinin başarısını düşüren faktörlerdir (Çetinkaya, 2004: 93).

 

Psikolojik Faktörler

Öğrencinin sahip olabileceği psikolojik kökenli rahatsızlıkların başarıyı önemli derecede etkilediğini söylemek mümkündür. Bunun yanında öğrencinin, okula ve okumaya karşı geliştirdiği olumsuz davranışlar, kendine güvensizlik ve başarısız olacağına ilişkin düşünceler de öğrencinin başarısızlığının nedenleri arasındadır. Bütün bunların dışında, fiziksel sakatlıkların neden olabileceği aşağılık duygusunun, hastalıklar nedeniyle uzun süre okula gelememenin, müfredata göre seçilen soyut kavramları algılama düzeyinin gelişmemiş olmasının da öğrencide başarısızlığın nedenlerinden olacağı söylenebilir (Çetinkaya, 2004: 93).